Ongeveer 10% van alle diabete is Tipe 1. Word gewoonlik gediagnoseer by persone onder die ouderdom van 35/40.
Dit is ‘n Outo-immuniteit siekte, met ander woorde die liggaam se immuniteit val homself aan. Dit werk so:
Die liggaam se immuunstelsel (t-limfosiete/teenliggame) beskerm ons teen vreemde bakterieë en ander vreemde voorwerpe in die liggaam. Dit val die vreemde voorwerp aan en vernietig dit. Soo wanneer jy 'n virus het. Die liggaam se immuunstelsel sal die virus aanval en probeer vernietig. Dit gebeur soms dat die liggaam om een of ander rede homself aanval en selle begin vernietig. Die versteuring of siekte wat ontwikkel hang af van watter sisteem of orgaan in die liggaam aangeval word. By Tipe 1 diabetes val die immuunstelsel die betaselle in die Eilande van Langerhans op die pankreas aan en vernietig dit. Daar is met ander woorde dan geen betaselle wat insulien kan afskei nie en die reseptors op die selle bly gesluit (sien die bespreking oor metabolisme) en bloedsuiker verhoog.
Die selle ervaar dus "hongersnood" omdat dit nie glukose in die selle kan opneem om te verbrand vir energie nie.
Alhoewel glukose in die bloed baie hoog is bly die persoon honger. Met ander woorde die kos is daar maar die liggaam kan dit nie gebruik nie. Onthou die liggaam en brein weet nie van diabetes nie. Al wat die brein ervaar is hongersnood en die liggaam begin dan vette en proteiene afbreek om kos te probeer kry wat nog steeds nie opgeneem kan word sonder insulien nie en nou begin ketone ontwikkel. (sien die bespreking oor metabolisme).
Die liggaam ervaar 'n "kosnood" begin hy sy noodvoorraad opgebruik- glukgeen, die vette, in die vorm van vetsure (ketone) asook die weefsel (die persoon verloor dus ook baie gewig). Die situasie raak nou gevaarlik want, wanneer die liggaam homself afbreek en ketone ontstaan begin die liggaam homself vergiftig en 'n toestand ontstaan wat bekend is as Diabetiese Ketoasidose (DKA) (Dit is die grootste oorsaak van hospitalisering van kinders met diabetes). Ketoasidose veroorsaak naarheid en braking, onsamehangendheid, maagpyn, kortasem en dit kan uiteindelik tot 'n koma lei en die dood kan intree. (Ketoasidose kom meer by Tipe 1 diabetes voor. By Tipe 2 diabetes kan 'n toestand ontstaan wat genoem word Nonketotiese Hiperosmolar Sindroom (NKHS))
Die niere is die uitskeidingsorgaan van afval. Wanneer bloedsuikervlakke baie hoog is, en hy kan dit nie gebruik nie, word dit uitgeskei anders word die bloed lettelik so dik soos stroop (Dit kan lyk soos dik tamatiesous – dink net hoe moeilik vervoer die bloed suustof en ander voedingstowwe). Die glukose word uitgeskei deur die niere in die blaas. Omdat dit letterlik so dik is soos stroop kan word onttrek die niere vloeistof uit die liggaam om die stroop te verdun, waarna dit uitgeskei word in urine. Die persoon voel die heeltyd dors (uitermatige dors) as gevolg van waterverlies, drink dan al meer vloeistof en urineer dan meer en meer.
Teen die tyd wat diabetes by ‘n kind gediagnosseer word, is daar gewoonlik nog net sowat 20% betaselle oor. Ongelukkig is daar tans nog geen manier gevind om te verhoed dat die oorblywende selle ook nie deur die immuunstelsel afgebreek word nie. Verdere simtome van diabetes is moegheid, geirriteerdheid, persoon is liggaamlik swak asook toon swak sig met wasigheid voor die oë.
Die liggaam is dus afhanklik van insulien deur middel van inspuiting of insulienpomp (Insulien word dus nou van buite die liggaam verskaf soos wat die betaselle op die pankreas dit sou doen).
By Tipe 1 diabetes is nie noodwendig 'n insulien weerstand op die selle nie net ‘n tekort aan insulien omdat die betaselle vernietig is. (Insulien weerstandigheid kan wel onstaan tydens puberteit en later jare)
Daar is 'n genetiese faktor van beide ouers af, by tipe 1 diabetes.
Die aanvang is skielik en ernstig. Dit ontstaan meestal by kinders en volwassenes onder die ouderdom van 35/40 jaar.
Op hierdie stadium is dit onomkeerbaar – selle kan nie weer teruggroei nie! (Dit kan wel oorgeplant word ). Daar is tot op hede geen genesing nie. Daar is egter heelwat vordering gemaak ten opsigte van die beheer van diabetes. Gedurende die 1950's het 1 uit elke 5 diabete binne 20 jaar na diagnose gestref en 1 uit elke 3 binne 25 jaar. Vandag sterf slegs 3,5 persent binne 20 jaar en 7% na 25 jaar. Vandag word daar ook vinnig vordering gemaak met 'n entstof wat diabetes kan voorkom.
Insulien tesame met 'n lae koolhidraat dieet is behandeling vir Tipe 1 diabetes.
Diabetes bly ‘n 24 uur balanseertoertjie. Insulien en oefening verlaag bloedsuiker (dan moet koolhidrate ingeneem word) en kos en veral koolhidrate verhoog die bloedsuiker (dan moet insulien ingespuit word om die bloedsuiker te verlaag). Te veel insulien veroorsaak hipoglusemie (lae bloedsuiker) en te min insulien veroorsaak hiperglusemie (hoë bloedsuiker). Enige siekte of ongesteldheid asook puberteit beïnvloed bloedsuiker. Seisoensveranderinge is geneig om bloedsuiker te beïnvloed, so ook groeifases.
No comments:
Post a Comment